پيوست فرهنگي قطعه گم شده فضاي مجازي/ چراغ امنيت فرهنگي کشور خاموش است؟

اين گزارش بدون مقدمه با يک سوال آغاز مي شود؛ چرا پيوست فرهنگي در فضاي مجازي وجود ندارد؟
به گزارش گروه فضاي مجازي باشگاه خبرنگاران جوان؛ در حال حاضر در مقطع زماني هستيم که در کنار کارشناسان، خانواده ها نيز بر پيامدهاي منفي ناشي از عدم استفاده صحيح از شبکه هاي اجتماعي فرياد دارند و حق به جانب از مسئولان مي خواهند اين فضا را کنترل کنند زيرا بر اين امر واقفند که هرچه خود را از آسيب هاي اين فضا مصون بدارند بازهم مديران و تصميم گيرندگان اين حوزه موظفند با اختياراتي که دارند اين فضا را محدود و امن کنند.

مردم چه مي گويند؟
گفتگو با مردم در حوزه امنيت و استفاده بي پروا از فضاي مجازي، تهديداتي که براي جوانان و نوجوانان به دنبال دارد و به روزرساني ها و دسترسي هاي جديد اين فضا براي کاربرانش به خصوص در شبکه هاي اجتماعي به چند جمله ختم مي شود: " اين فضا براي ما امن نيست، چرا همانند بسياري از کشورها محدوديت هايي براي استفاده از اينترنت و شبکه هاي اجتماعي براي گروه هاي مختلف نداريم؟ چرا براي فساد ناشي از تاثيرگذاري فضاي مجازي بر جوانان ناديده گرفته مي شود؟ شبکه هاي اجتماعي بومي ما که بخشي از امنيت اطلاعات را تامين مي کنند ناديده گرفته شده اند، گويي مسئولان نمي خواهند جلوي اين ضربه ها را بگيرند، چرا شبکه ملي اطلاعات به درستي براي مردم تشريح نمي شود؟ فضاي مجازي و عدم نظارت بر اين فضا فرهنگ کشور را به قهقرا مي برد، چرا مسئولان جلو نفوذ دشمن را نمي گيرند، پيشنهاد مي کنيم مسئولان براي يک بار هم که شده با دقت مجوزهاي شبکه هاي اجتماعي را براي نصب بخوانند. "

خواسته هاي به حقي که در پاراگراف بالا به آنها اشاره شد تنها بخش کوچکي از مطالبات مردمي در حوزه فضاي مجازي بود، خواسته هايي که به اتفاق پاسخي مشترک براي سوال پاياني داشت که آيا بايد به طور کامل از اين فضا فاصله بگيريم؟ و جواب مشترکي که حاکي از عدم موافقت بود و بر استفاده صحيح و کنترل شده، ايجاد فضايي امن و بهره گيري از فرصت ها، اتکا به توليدات بودمي و ايجاد بستري ملي تاکيد داشت.
در سير مطالعاتي پيرامون فضاي مجازي و شنيدن دغدغه هاي مردم دو کلمه در ميان هياهوي مجازي براي پرداختن به اين خواسته ها با نام " پيوست فرهنگي" نمايان شد.

پيوستي که ميانه اي با فرهنگ ندارد!
شايد برخي از شما تا کنون کلمه "پيوست فرهنگي" را به گوش نشنيده باشيد و شايد عده اي ديگر آن را شنيده و بي تفاوت از کنارش گذشته باشند، گروهي ديگر نيز از اهميت اين کلمه آگاهي دارند و بر طبق وظيفه بايد براي تحقق آن تلاش کنند اما گاه اين تلاش يا رخ نمي دهد يا حاصلي ندارد!

زماني که در کلام رهبر معظم انقلاب در خصوص فرهنگ جمله اي با مضمون " فرهنگ به معناي هوايي است که تنفس مي کنيم" بر سر زبان ها افتاد و اينکه آلوده بودن و سلامت اين هوا تاثير مستقيم بر جامعه خواهد داشت، برخي تکاپويي به راه انداختند تا فرهنگ با عمق و جانش مورد بحث قرارگيرد و هجمه هاي عليه آن با دقت بيشتري بررسي شود که شايد اين هم از مهجور بودن رسيدگي به امور فرهنگي در کشور است که بايد هر از گاهي با کلامي شتابي به آن داده شود.

پيش از نمود اين جمله حکيمانه از زبان مقام معظم رهبري، ايشان بارها در سخنان خود به مسائل فرهنگي، اهميت و اثرگذاريش بر تک تک افراد جامعه و البته پيوست فرهنگي که راهي روشن براي کاهش معضلات حوزه فرهنگ است، اشاره داشته اند.

پيوست فرهنگي فعاليت غريبي در حوزه فرهنگ کشور به شمار نمي رود و نه تنها در کشور ما بلکه بسياري از کشورهاي آسيايي و اروپايي نيز در قوانين خود متناسب با آنچه براي کشورشان لازم است از پيوست فرهنگي بهره برده اند. آمريکا که مغز جهان را در خودي جاي داده است در سال 1994 پوست فرهنگي را به تصويب رساند و بر اساس آن هر چه به امريکا وارد مي شود يا از اين کشور صادر مي شود بايد پيوست فرهنگي داشته باشند!

ما هم چندي سالي است بي پروا گوشي هوشمند، تلويزيون، لپ تاپ، تبلت و ... که همگي نرم افزارهاي تعريف شده و غير قابل حذفي را دارند، وارد کشور مي کنيم و دريغ از يک برگ پيوست فرهنگي!

چراغي که خاموش است
اما به راستي چرا پيوست فرهنگي در اين فضاي آشفته که فرياد مردم را نيز درآورده است هنوز اجرايي نشده است؟ چرا اين کانال امنيت فرهنگ کشور ناديده گرفته شده است؟ گاه با مرور مطالب اين حس القا مي شود که پيوست فرهنگي با اجرايي نشدنش به سخره گرفته مي شود.

سه سال از تصويب نظامنامه پيوست فرهنگي در شوراي عالي انقلاب فرهنگي مي گذرد، مصوبه اي که پيش از اجراي هر طرحي لازم الاجراست و بر اساس آن پيش از توليد يک کالا، ارائه خدمت، اجراي پروژه و يا طرح در کشور بايد راهکارهاي عملي براي تقويت آثار مثبت و حذف و کاهش پيامدهاي مخرب آن در فرهنگ مورد توجه قرار گيرد، تهيه پيوست فرهنگي در حوزه مجازي پيش از تصويب اين نهاد در دستور کار شوراي عالي فضاي مجازي بوده است.

به گفته فيروزآبادي دبير شوراي عالي فضاي مجازي تدوين پيوست فرهنگي از دوره نخست فعاليت شوراي عالي در دستور کار بوده و 80 درصد آن تکميل شده است، البته اين خبر حدود يک سال گذشته از سوي اين مسئول بازگو شده است و آنطور که رصد مي شود پس از يک سال هنوز 20 درصد باقي مانده با اتمام نرسيده!

وقتي قانون داد مي زند
در ادامه اين گزارش پيشنهاد مي شود بخشي از تعاريف پيرامون پيوست فرهنگي را که در سايت رسمي آن منتشر شده مرور شود:

"اگر خدمت يا پروژه اي قبل از پيوست نگاري فرهنگي در جامعه فراگير شود، فرهنگ در موضع انفعال قرار مي گيرد و تحت تاثير اين پديده دستخوش تغيير مي شود، در اين شرايط سرعت در تدوين پيوست فرهنگي مناسب و دقيق، بسيار ضروري است. در حالتي که خدمت يا پروژه اي قبل از نگارش پيوست فرهنگي در جامعه فراگير و تاثيرگذار شود، هدف از پيوست نگاري فرهنگي ارائه نحوه رويارويي با پروژه براي از بين بردن پيامدهاي منفي فرهنگي و البته به خدمت گرفتن آن براي دستيابي به اهداف مطلوب فرهنگي است. در اين بخش پيوست فرهنگي پروژه اي، ممکن است به حذف کلي آن بيانجامد!. گاه مي‌توان با سلامت فرهنگي با آن مواجه شد و گاه مي‌توان آن خدمت را در اختيار توسعه فرهنگ گرفت".

اين دو پارگراف نشان مي دهد که مسئولان حوزه ارتباطات کشور و همچنين شوراي عالي فضاي مجازي به راحتي مي توانند اين فضاي وهم آور و سيل آسا را کنترل کنند، حتي اگر سلامتي فرهنگي برايشان اهميت دارد مي توانند پروژه اي را که فراگير شده و فرهنگ را دستخوش تغيير کرده است به کل حذف کنند!

همچنين غير از اين تعاريف که کلمه به کلمه آن مفهومي عميق دارد در بند اول از سياست هاي کلي برنامه پنجم توسعه که حکم قانون را دارد بر تهيه پيوست فرهنگي نيز تاکيد شده است. پرسه برنامه ريزي شده تلگرام با به روزرساني هاي مختلف، شنود، عکسبرداري و فيلبرداري، دسترسي به تمامي اطلاعات گوشي هاي هوشمند افراد و دزدي از آنها بدودن دريافت مجوز از صاحب تلفن،عدم فيلتر کانال هاي غير اخلاقي و ضد فرهنگي و خانواده، نشر فساد در اين شبکه، دسترسي هاي اينستاگرام و آپديت هاي جديدش که در فواصل زماني کوتاهي رخ مي دهد از جمله پخش ويدئوي زنده، فيلتر نبودن صفحات غير اخلاقي، اشتراک گذاري عکس هاي مبتذل از سوي جوانان براي هزاران دليلي که خود براي اين کار دارند و متاسفانه ناشي از بي هويتي و آسيب زدگي اين فضا است، همه خنده هاي نيش دار و کنايه آميز طراحانش را براي رخنه در فرهنگ ايراني نشان مي دهد.

و در پايان؛
مطالبه گر باشيم، هرجا خواسته مردمي با همت و عزم وجود داشته است مسئولان سرعت عمل بيشتري براي ساماندهي امور از خود نشان داده اند، درست است که بخش اعظمي از آسيب هاي فرهنگي کشور از هجمه هاي دشمنان قسم خورده انقلاب نشات مي گيرد اما کم کاري هاي داخلي را نيز در اين حوزه نمي توان ناديده گرفت، همانطور که در اين گزارش تنها به قوانين داخلي و دستِ باز مسئولان براي کنترل اين فضا اشاره شد.


گزارش از عاطفه بيات